Kuluçka Makinesi Ne Zaman Bulundu?

Kümes hayvanlarının yaptığını yapıp aynı anda yüzlerce, binlerce civciv elde etmek ilk defa kimin aklına geldi, yani kuluçka makinesini ilk defa kim tasarladı.

İlk olarak Avrupa’da, Fransız papaz Copineau (ö.  1843) tarafından yapıldığı ileri sürülürse de yanlıştır. 1829 yılında yaptığı onca denemeye rağmen henüz kaz ördek ve tavuk yumurtalarından suni kuluçkayla civciv çıkarmayı başaramamışken, İtalya’da Floransa Dükalığı teknoloji transferi ile seri imalata başlamıştı bile… Nasıl mı?..

Hollandalı gezgin Corneille le Bruyn (ö. 1727)’ın anlattığına göre “Osmanlı vilâyet merkezi Kahire’de, bir Türk iş adamının kuluçka fırınları yer altında ve kerpiçten inşa edilmişlerdi. Üzerlerinde bacalar vardı ki bunlar fazla olan ısının çıkması içindi.

Bir fırın binasında genellikle yirmi dört fırın bulunurdu. Bunlar on ikisi bir tarafta, on ikisi diğer taraftaydı. Her iki taraftaki on ikişer fırının altısı altta, altısı üstteydi. Bunlar, saman ve tezek yakılarak ısıtılırdı. Civcivlerin kabuklarını kırması yirmi ikinci gün son bulurdu.

Mısır iklimi sıcak olduğu için kış mevsiminin dördüncü ayında bu işlem yapılmaktaydı. Fırınların büyüklüklerine göre her birine ortalama 800-8000 arası yumurta konulabilmekteydi.

Avrupalılar, Türkiye’deki bu ilginç tavukçulukla rekabet edememişlerdi. İtalya’da Floransa Dükası akıllılık edip Türkiye’den uzmanlar getirtmişti.”

Türkiye için bu yeni bir şey değildi. Osmanlıda kanatlı hayvan sektörü en az 200 seneden beridir bu şekilde üretim yapıyordu. Bunu da ünlü sefir Busbek’ten öğreniyoruz. “Mısır’dan gelenler orada yumurtaların, bizde de olduğu gibi kuluçka için tavukların altına konmadığını gösteriyor. Hayvan gübresini üst üste yığarak bir çeşit fırın yapılıyormuş. İnsanlar yumurtalarını bu fırınlara getirirmiş. Güneşin sıcaklığı ve gübrenin çürümesiyle oluşan ısı sayesinde çıkan civcivler fırıncı tarafından sahiplerine verilirmiş. Ancak yumurtalar sayılmaz, tartılırmış.

KAYNAKLAR
Voyages au Levant; Corneille le Bruyn, La Haye-1732
Turkish Letter, Ogier Ghislain de Busbecq, London-1694