“Ver de kurtul!..”

Paylaşın:

Ver kurtul

Bir yönetim biçimidir “ver kurtul” ve tarih “Ver de kurtul!..” diyenlerle doludur.

Komşularımızın anayasalarında yazılı olanları verirsen kurtulursun. Hele Kıbrıs’ı verirsen bütün dertlerden kurtulursun.

Makedonya, Osmanlı’dan kopup giderken; muasırlarının “şair eşşek” diye andığı şair Eşref, padişah Abdülhamid’e şöyle der;

“Gam değil ama, bu mülkün böyle elden çıkması
Gitgide zulmetmeye elde ahali kalmıyor.”

Aydın pespayeliğinin belirgin örneğidir bu dizeler.

Aynı kafayla hareket edenlerden biri de, Osmanlı’nın son sadrazamlarından darbeci Mahmut Şevket Paşa’dır. Görev başında tuttuğu günlükten çok şey öğreniyoruz. 11 Mart 1913 tarihli satırlarına göre Bakanlar Kurulu’nda, İngilizlerin Kuveyt’ten başka Katar’da da gözü olduğu görüşülür. Paşa hazretleri buyurur, “Bu toprakların İngiltere’ye değilse bile İngiltere’nin nüfuz ve himayesine bırakılmasından başka çare göremiyorum.”

Kimsenin gıkı çıkmaz. Bir tek Şurayı Devlet (Danıştay) Başkanı olan Sait Paşa ayak direr. Hükümetin böyle bir yetkisi olmadığını ve “Meclis toplanıp karar vermeden toprak terk edilemeyeceğini” söyler.

Mahmut Şevket Paşa, kendisinde bolca bulunan akıldan birazını ortaya döker. İngiliz hükümetinin de Avam Kamarası’nın onayını almadan böyle şeyler yaptığını söyler.

Sait Paşa ısrarla “Olmaz!” diye yırtınır. Mahmut Şevket Paşa’ya göre Sait Paşa korkağın biridir, sorumluluktan korkmaktadır.

Şöyle devam eder günlüğüne; “Kuveyt ve Katar gibi çölden ibaret iki kaza yüzünden İngiltere ile ihtilaf çıkaramazdık. Bu gibi ehemmiyetsiz topraklardan ne gibi bir istifademiz olabilirdi. Kuveyt ve Katar’ı İngiltere’ye bırakmaya karar verdim.”

Oysa bir ihtilalle devirdikleri II. Abdülhamid Han buraları elde tutmak için ne fırıldaklar çeviriyordu. Paşaya göreyse, Kuveyt ve Katar çöl ve ehemmiyetsiz topraklardı!.. Oysa altında vıcık vıcık petrol kaynıyordu, farkında bile değildi. “İngilizler, burayı niye istiyor?” diye düşünse!… Onu bile düşünmekten acizdi.

Kıt akıllı Şair Eşref’in dava arkadaşı…

İşte binbir zahmetle alınan ve bir çırpıda elden çıkarılan topraklar:

AVRUPA
DEVLET DÖNEMİ TOPLAM SÜRE O ZAMANKİ ADI
Bulgaristan 1363-1878/1908 515 yıl Sofya Vilayeti, Tuna Vilayeti, Şarkî Rumeli Vilayeti
Makedonya 1371-1913 542 yıl Manastır Vilayeti
Yunanistan 1393-1913 520 yıl Mora-Teselya
Sırbistan 1459-1878 419 yıl Belgrad Paşalığı-Niş Vilayeti
Karadağ 1479-1878 399 yıl Karadağ Kazası, İşkodra Vilayeti, Yenipazar Sancağı
Bosna Hersek 1463-1908 445 yıl Bosna Vilayeti, Hersek Vilayeti
Hırvatistan 1540-1687 147 yıl Bosna Vilayeti, Kanije Vilayeti
Kosova 1389-1913 524 yıl Kosova Vilayeti
Romanya 1394-1878 484 yıl Eflak Voyvodalığı, Boğdan Voyvodalığı, Erdel Voyvodalığı
Moldova 1538-1812 274 yıl Beserabya
Ukrayna 1478-1774 296 yıl Kırım Hanlığı, Podolya, Kazak Hatmanlığı, Özi Vilayeti
Macaristan 1526-1718 192 yıl Budin Paşalığı, Kanije Vilayeti, Eğri Vilayeti, Temeşvar Vilayeti
Slovakya 1663-1678 15 yıl Uyvar Vilayeti, Orta Macar Krallığı
Voyvodina 1526-1718 192 yıl Temeşvar Vilayeti
Arnavutluk 1468-1913 445 yıl İşkodra Vilayeti, Kosova Vilayeti, Yanya Vilayeti
ASYA
DEVLET DÖNEMİ TOPLAM SÜRE O ZAMANKİ ADI
Gürcistan 1480-1878 398 yıl Çıldır Eyaleti, Abhaz Memleketi, Açıkbaş Hanlığı
Ermenistan 1553-1605 / 1623-1736 165 yıl Revan Vilayeti
Azerbaycan 1578-1604 26 yıl Şirvan
Kafkasya 1475-1739 264 yıl Dağıstan, Kabartay
Irak 1534-1918 384 yıl Musul, Bağdat, Basra
Suriye 1516-1918 402 yıl Halep Vilayeti, Şam Vilayeti
Ürdün 1516-1918 402 yıl Şam Vilayeti
İsrail 1516-1918 402 yıl Kudüsü Şerif Mutasarrıflığı
Lübnan 1516-1918 402 yıl Cebeli Lübnan Mutasarrıflığı
Filistin 1516-1918 402 yıl Kudüsü Şerif Mutasarrıflığı
Kuveyt 1546-1914 368 yıl Kuveyt Kazası
Suudi Arabistan 1518-1919 401 yıl Mekke Şerifliği, Al-Ahsâ Vilayeti, Necit Kazası
Katar 1871-1913 42 yıl Katar Kazası
Bahreyn 1552-1559 7 yıl Bahreyn Emirliği
Yemen 1538-1635 / 1869-1918 146 yıl Yemen Vilayeti
Umman 1551-1588 37 yıl Maskat
İran (Batı) 1585-1639 / 1635-1730 151 yıl Azerbaycan/Luristan/Irak-ı Acem
Kıbrıs 1571-1878 307 yıl Kıbrıs
AFRİKA
DEVLET DÖNEMİ TOPLAM SÜRE O ZAMANKİ ADI
Mısır 1517-1914 397 yıl Mısır
Libya 1551-1912 361 yıl Trablusgarp, Bingazi, Fizan
Cezayir 1517-1830 / 1885-1911 339 yıl Cezayir Fizan Kazası
Tunus 1512-1535 / 1574-1881 330 yıl Tunus
Sudan 1517-1914 397 yıl Nübye, Darfur, Kordofan, Bahr-ül Gazel
Eritre 1555-1885 330 yıl Habeş Eyaleti
Cibuti 1555-1884 329 yıl Habeş Eyaleti
Somali 1555-1916 361 yıl Habeş Eyaleti Zeyla Kazası
Fas (Batı) 1554-1578 24 yıl Fas Sultanlığı
Fas (Doğu) 1517-1830 313 yıl Cezayir Paşalığı
Etiopya 1875-1882 7 yıl Harar Emirliği
Nijer 1875-1906 31 yıl Fizan Sancağı Kavar Kazası
Çad 1875-1912 37 yıl Fizan Sancağı Reşade Kazası
Kenya 1584-1589 5 yıl Mombasa
Uganda 1872-1882 10 yıl Hattı Üstüva Vilayeti

Dar Kafada Devlet Eylenmez

Paylaşın:

Sevebilirsin...