Amerikalılara neden “Yankee” deniyor?..
Dünyada, Amerikalıların çeşitli takma adları vardır, Pindos, Gringos, Yankee gibi…
Pindosun, Ruslar tarafından Amerikanları aşağılamak için kullandıkları argo bir kelime olduğu söylenir.
Gringo ise İspanyolca konuşanlarca ABD ahalisine verilen isimdir. Meksika halk dilinde “hispanic olmayan beyaz erkek” anlamına gelir. Beyaz kadına ise “gringa” denir.
Yanke adının nereden geldiği konusu ise karışıktır. Kime sorsanız farklı cevap alırsınız. İlginçtir, Amerikalılar bile Yanke kelimesinin nereden geldiğini tam olarak bilmezler.
Ansiklopedilere bakılırsa “yanke” sözcüğü Amerikan Kuzey Eyaletlerinde yaşayanlara, güneyliler tarafından verilen ortak bir isimdir. Amerikan İç Savaşında Kuzeyli askerleri bu adla anarlarmış.
İlk defa kimin kullandığı konusunda ise rivayet muhtelif… İngiliz General James Wolfe (1727-1759) New England’daki askerlerine bu ismi takmış. Ancak İngiliz askerler kendilerine “yanke” denilmesinden hoşlanmamışlar. Paşaları ilk savaşta sevdiklerine kavuşunca rakiplerine yanke diye seslenir olmuşlar. Sebebi de “yanke” sözcüğüne, daha ziyade “zorba, saldırgan, bir şekilde bir şeyi çekip alan, kanunsuz, vahşi kişi” manası verilmiş olmasıdır.
Bir versiyona göre, yanke kelimesi, “küçük Yang” anlamına gelen Hollandalı “Yankee” kelimesinden gelmiş… Jan adıyla ilişkili benzer bir varyant daha var, Hollanda’da popüler olan Kaas (peynirci) adı Jan’a eklenmiş, böylece Jankees kelimesi ortaya çıkmış. Bu rivayet oldukça mantıklı geliyor. Zira Amerika’da 17. yüzyılda Hollanda’dan gelen birçok kolonist vardı. New York’a bile New Amsterdam deniyordu.
Oxford İngilizce Sözlüğü‘ne göre kelimenin orijinali “eankke” kelimesidir. Cherokee Kızılderilileri, New England sakinlerinin korkaklıklarını vurgulamak için bu adla hitap ederlermiş.
Her neyse, başlangıçta muhatabı aşağılamak için kullanılan kelime o kadar popüler olur ki II. Dünya savaşında ABD askerleri kendilerine “yanke” denilmesinden gurur duyarlar.
Peki dünyanın geri kalanı yanke denilince ne anlıyor?..
Amerikalılar II. Dünya Savaşından sonra dünyanın her tarafına burunlarını soktuklarından genelde sevilmiyorlar. Bu nedenle Rusya’dan Çin’e, Japonya’dan Yemen’e bütün toplumlar kelimeyi hakaret niyetine “aşağılık, pislik vs” anlamında politik slogan olarak kullanıyorlar. Kalabalıklar “Yankees go home!..” diyerek ülkelerindeki Amerikan varlığına tepki gösterdiklerinde bu anlamı vurguluyorlar.
Özetle söylemek gerekirse yanke kelimesi, anlam olarak aslına rücu etmiş oluyor.
Olur böyle vakalar, Ahmet Sarbay
