İşaret dili ne zamandan beridir kullanılıyor?
Sağır insanlarla iletişim kurmanın yolu karşılıklı işaret dili kullanmaktan geçer. İlk ne zaman kullanıldı sorusunun cevabını vermek çok zordur. İşaret dilinin ilk yazılı kayıtlarından biri, MÖ. V. yüzyıla aittir. Platon’un Kratilus’unda Sokrates‘in şöyle dediği rivayet edilir: “Sağır ve dilsizler birbirlerine ifade etmek istediği şeyleri aptal insanların yaptığı gibi ellerini, başını ve vücudun geri kalanını hareket ettirerek anlatır.”
Pedro Ponce de León’un (1520–1584) ilk manuel alfabeyi geliştirdiği söylenirse de ünlü gezgin İbn Batuta, Osmanlı hakanı Orhan Gazi (1326-1359) döneminde Anadolu’da karşılaştığı çok ilginç bir olayı şöyle nakletmektedir: “Kastamonu’da kulağı ağır işiten bir şeyhin dergahına misafir olduk. Öğrenciler arasında biri, sorulan soruları parmağı ile kah havada, kah yerde dolaştırarak işaretle tarif ediyor, şeyh de bunları anlayarak cevaplıyordu. Bu şekilde kendisine ne anlatılmak isteniyorsa hepsini anlayabilmekteydi.”
Osmanlı döneminde Kubbealtı’nda vazife yapanlardan bazıları sağır ve dilsizlerden seçilirdi. Bunlarla anlaşmak için işaret dili kullanıldığı bilinmektedir.
1620’de Juan Pablo Bonet, Madrid’de Dilsiz insanlara konuşmayı öğretmek için harflerin ve sanatın azaltılması (Reducción de las letras y arte para enseñar a hablar a los mudos) isimli kitabını yayınladı. Sağır insanlar için bir sözlü eğitim yöntemi ve manuel bir alfabe ortaya koyan ilk modern işaret dili fonetiği incelemesi olarak kabul edilir.
İngiliz John Bulwer, 1648’de,işaret dilini çok iyi kullanan Babington adlı birinin karanlıkta parmaklarını kullanarak karısıyla kolayca sohbet edebildiğini anlatır.
Bu işin okulunun kurulması 1857 yılında ABD’inde olur. Washington’da kurulan bu okul günümüzde Gallaudet Üniversitesi olarak anılmaktadır ki, hala dünyadaki sağır insanlar için eğitim veren tek sanat üniversitesidir.
KAYNAKLAR
İbn Batuta Seyahatnamesi (Seçmeler), İstanbul-1993
Sign language and linguistic universals, Susan D. Fischer, New York-1974
When the mind hears: A history of the deaf, Harlan D. Lane, New York-1984
The signs of language, Edward S. Klima-Ursula Bellugi, Harvard University Press-1979
