Kategori: Kelimeler – Deyimler

Balık, kent, şehir, gârâ

Balık (Balk=Balkh), Göktürk harfleriyle yazılmış kitabelerde “şehir” anlamında kullanılan bir kelimedir. Orijinali balk, balh (بلخ) idi. Ağızlarda balık şekline dönüşmüştür. Batılı kaynaklar Bactria, Hindliler Bâhlîka derler. Orhun yazıtlarında “balıktakiler dağa çıkmış, dağdakiler de aşağı...

Gulyabani

Gulyabani, yolculara ve gezginlere musallat olduğu, hatta onları yediği düşünülen insanımsı görünen ruhani varlığa denir. Çok uzun boyludur. Vücudu sarı ve kırmızı kıllarla kaplı ve pis kokuludur. Her yörede farklı icraatlerinden bahsedilir. Geceleyin at...

Beyoğlu’nun adı

Beyoğlu, tarihî yarımadanın ve Haliç’in karşısında gelişen bölge Orta Çağdan itibaren, Yunancada “öte yaka” anlamına gelen Pera adıyla anılmaktaydı. Burada meyve ve sebze bağları vardı ki Peran Bağları deniliyordu. Türkler tarafından kullanılan “Beyoğlu” adının...

Kocakarı soğuğu

Kışın sonlarındaki sayılı günlere verilen ad. Şubat’ın son Çarşamba sabahından Mart’ın ilk Çarşamba akşamına kadar sekiz günlük bir zaman dilimini kaplamaktadır. Kocakarı soğuğu tabiri, arapça Berdü’l acûz (برد العجوز) terkibinin birebir tercümesidir. Ancak her...

Panzehir

Aslı Farsça pâdzehr (پادزهر) dir. Panzehir olarak Türkçeleşmiştir. “Zehre karşı kullanılan ve onun tesirini gideren ilaç” demektir. Pâd Farsçada bir çok manalara geldiği gibi (bekçi, koruyucu) anlamlarına da gelmektedir. Panzehirle aynı anlamı ifade eden...

Herif

Aslı “harîf” tir. Hirfet; arapçada “sanat, zenaat” anlamına gelir. Harîf te “meslektaş, sanat arkadaşı” demektir. Hatta Çorum’da “hâri” haline dönüşmüştür. “Bırak hâri” derler ki “Boş ver” demektir. Harîf kelimesinin meslektaşlar arasında yapılan eğlenceye iştirak...

Çilingir sofrası

Rakı, şarap içilen, yanında kavun peynir gibi meze tüketilen sofraya verilen eğlenceli bir isimdir. Ancak “sarhoş sofrası” ile “anahtar uzmanlığı” nın ne alakası vardır diye hep merak edilmiştir. Bugün anahtar ustası anlamında kullandığımız çilingir,...

Zıvanadan Çıkmak

Genelde sakin olan insanların taşkınlık gösterecek ölçüde sinirlenerek kontrolden çıkması, çileden çıkması anlamında kullanılır. Zıvana kelimesinin aslı farsça zebane (dil) den gelmektedir. Zıvana, birbirine geçecek olan iki parça için kullanılır. Çubuk olan parçaya zıvana...