Sülükle tedaviyi abartmak

Sülüğün tıbbi amaçlarla kullanımı insanlık tarihi kadar eskidir. Ancak 19. yüzyılda Avrupa’da ve ABD’de patlak veren sülük furyası daha önce hiçbir dönemde ve ülkede görülmemişti. Bunu başlatan da, günahı boynuna askeri tıp subayı François Joseph Victor Broussais idi.

Kan almanın her hastalığı iyileştirebileceğine inanıyordu. Enjeksiyondan daha az can yaktığını düşündüğünden, sülükle kan almayı coşkuyla savundu. Bu işi öylesine abarttı ki bir defasında, bir hastanın vücuduna yaklaşık doksan sülük yerleştirilmesini reçete etti.

Bu iş sadece kendisiyle sınırlı değildi. Etrafındaki herkesi aynı sevdaya bulaştırmıştı. O hale gelmişti ki, insanlar her türlü hastalığı sülükle tedavi etmeye kalkmışlardı. Birinin başı ağrıdığında, kafa traş edilip sülük yapıştırılıyordu veya böbrek taşı sancısı çekenin beli sülüğe ikram ediliyordu. Bunlarla kalınsa neyse, sülükçüler akıl hastalarına da musallat olmuşlardı.

Sadece Fransa’da kullanılan sülük sayısı yılda bir milyarı aşar. Öyle ki yurtdışından sülük ithal edilir. Eczane vitrinleri şaşalı sülük vazolarıyla dolar.

Yaklaşık bir buçuk litrelik bir vazonun üçte biri suyla doldurulur, içine 250 civarında sülük koyulurdu. Eczacı parasını verene tane hesabı satardı.

Amerikalılar kendi sülüklerini beğenmez, İsveç’ten, Almanya’dan sülük ithal etmeye başlarlar ki 100 tanesi bugünün parasıyla 100 dolar tutuyordu. Ancak bir sorun vardı; aynı sülüğü bir çok insan kullandığından ara sıra bulaşıcı hastalıklar patlak veriyordu.

KAYNAKLAR
Medicine and Society in Early Modern Europe, Mary Lindemann, (2nd ed.), Cambridge University Press, 2010
The Medical Leech in the Nineteenth Century Bloodletting Encounter, Robert Kirk-Neil Pemberton, (July 2011)

Tarihin Cemaziyel evveli, Ahmet Sarbay, Kitapita, İstanbul-2021