Türkiye’de Yazma Eser Kütüphaneleri

Paylaşın:

Yazma Eser Kütüphanesi olarak Kültür Bakanlığı Kütüphaneler Genel Müdürlüğü çatısı altında faaliyet gösteren 13 kütüphaneden 7 adedi İstanbul’dadır. Bu kütüphanelerde yaklaşık olarak 105.000 adet el yazması eser mevcuttur.

İSTANBUL KÜTÜPHANELERİ

KütüphaneSüleymaniye Kütüphanesi
İstanbul Eminönü ilçesinde Süleymaniye külliyesinde yer alan Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, yazma eser bakımından dünyanın en önemli kütüphaneleri arasındadır. Cumhuriyet döneminde çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ve “Tekke ve Zaviyelerin Kapatılmasına Dair Kanun” uyarınca İstanbul’daki Yazma Eser Kütüphaneleri Süleymaniye çatısı altına alınmıştır.

106 koleksiyonda toplam 70.000 cilt kadar yazma ve 120.000 basma eser bulunmaktadır. Bunlardan 12.000 cilt kadarı Türkçe; 50.000 kadarı Arapça; 3.680 cildi ise Farsçadır. Bu koleksiyonlardan 46’sının muhtasar fihristi Osmanlıların son devirlerinde basılmıştır. İçlerinde Ayasofya, Bağdadlı Vehbi, Carullah, Damat İbrahim, Esad Efendi, Fatih, Hacı Mahmud, Hamidiye, Kılıç Ali, Laleli, Reisülküttap, Süleymaniye, Şehid Ali ve Yeni Cami en değerli koleksiyonlardır. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’ni dünya çapında yazmalar merkezi yapan da bu koleksiyonlardır. Türkiye içinden ve yabancı araştırmacıların, Kütüphanedeki eserlerin mikrofilm, CD, fotoğraf gibi materyalinden kopya isteklerinin karşılanması amacıyla gerekli teknik donanım bulunmaktadır.

Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi
1661 yılında Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından kuruldu. 2.775 cilt yazma eser ayrıca 2.810 adet basma eser yer almaktadır. Çemberlitaş’ta faaliyet gösteren kütüphanenin kataloğu IRCICA yayınları arasında 1986 yılında üç cilt halinde basılmıştır.

Atıf Efendi Yazma Eser Kütüphanesi
1741 yılında, hattat, şair, maliyeci Mustafa Atıf Efendi tarafından Eminönü Vefa’da kuruldu. 3.228 cilt yazma ve 24.563 adet basma eser bulunmaktadır. 1892 yılında muhtasar fihristi basılmıştır.

Ragıp Paşa Yazma Eser Kütüphanesi
1763 yılında Koca Ragıp Paşa tarafından Laleli’de kuruldu. Eminönü’ne bağlı Laleli semtinde yer alan kütüphanede 1.275 cilt yazma eser vardır. Muhtasar fihristi 1285 hicrî yılında basılmıştır.

Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi
1775 yılında Sultan I. Mahmud tarafından kuruldu. 5.052 cilt yazma eser vardır. Eminönü’nde Nuruosmaniye Camisi bahçesinde yer alan kütüphanenin muhtasar fihristi 1310 hicrî yılında basılmıştır.

Hacı Selim Ağa Yazma Eser Kütüphanesi
1782 yılında kuruldu. Selimağa, Aziz Mahmud Hüdaî, Nurbanu Sultan, Kemankeş Emir Hoca koleksiyonları buradadır. Üsküdar’da yer alan kütüphanede 2.952 yazma eser vardır. Muhtasar kataloğu 1310 hicrî yılında basılmıştır.

Millet Kütüphanesi
1916 yılında, Ali Emirî tarafından vakfedilen kitaplarla oluşturuldu. Fatih’te Feyzullah Efendi Medresesi’ndedir. Koleksiyonunda Ali Emirî koleksiyonundaki 4.414 eserle birlikte toplam 10.500 cilt civarında yazma eser vardır.

Millet Kütüpanesi’ne bağlı olarak çalışan Fatih Çarşamba’daki Murad Molla Kütüphanesi Damadzâde olarak da bilinir. 1775 yılında kurulan kütüphanede 2.000 cilt kadar yazma eser bulunmaktadır. Muhtasar fihristi hicrî 1311 yılında basılmıştır.

Beyazıt Devlet Kütüphanesi
Bayezit’ta bulunan bu derleme kütüphanesi 1882 yılında Kütübhane-i Osmanî adıyla Osmanlı Devleti tarafından kuruldu. Toplam 11.098 cilt yazma esere sahip olan koleksiyonuna, Veliyüddin Efendi koleksiyonu ile Kara Mustafa Paşa koleksiyonu da eklenmiştir. Kültür Bakanlığı’na bağlıdır.

İstanbul niversitesi Kütüphanesi
1925 yılında kurulmuştur. II. Abdülhamid’e gelen yazmalar ile Halis Efendi, Sahip Molla ve Rıza Paşa koleksiyonlarından oluşan 18.000 cilt : 6.963 Arapça; 1.614 Farsça; 9.941 Türkçe; az sayıda Almanca, Ermenice, Fransızca, İtalyanca, Rusça yazma bulunmaktadır.

Belediye Kütüphanesi
1929 yılında İstanbul Belediyesi tarafından kurulmuştur. Bu kütüphanede toplam 6.543 adet yazma eser vardır.

Kandilli Rasathanesi Kütüphanesi
Kütüphanede 574 cilt yazma eser, 300 cilt kadar da takvim bulunmaktadır.

Yapı Kredi Bankası Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi
1975 yılında Taksim’da kurulmuştur. 1.000 cilt yazma eser vardır.

Tercüman Gazetesi Kütüphanesi
1976 yılında kurulmuştur. 500 ciltten fazla yazma ihtiva eder. Kataloğu Günay Kut tarafından çıkarılmıştır. Bu koleksiyon Süleymaniye Kütüphanesi koleksiyonları arasındadır.

Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi
Fatih Sultan Mehmed döneminde “Enderun Mektebi Odaları”nda kurulmuştur. Topkapı Sarayı’nda III. Ahmed, Revan Köşkü, Bağdad Köşkü, Hazine, Emanet Hazinesi, Medine, Koğuşlar koleksiyonları vardır. Bu kütüphanedeki Arapça, Türkçe, Farsça yazmaların sayısı 13.405’tir. Çeşitli kitaplar ve albümler içerisinde XII. ve XVII. yüzyıllar arasına tarihlenen 13.533 adet minyatür bulunmaktadır. 140 cilt içerisinde 7.200’den fazla Türk, Hint, Moğol ve Arap minyatürü vardır. 1924 yılında doğrudan Müzeler Müdürlüğü’ne bağlandı.

Türk İslam Eserleri Müzesi Kütüphanesi
Süleymaniye’deki medreselerden birindedir. Müze olarak 14 Nisan 1914 tarihinde Vakıflara bağlı olarak kuruldu. 1927’de Millî Eğitim Bakanlığı’na (Topkapı Sarayı Müzesi’ne) bağlandı. Toplam 2.251 cilt Arapça, Farsça ve Türkçe yazma eser vardır.

Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi
Topkapı Sarayı bahçesinde müze binası olarak 1902’de yapılan kısımla birliktedir. Bu müzeye eskiden Müze-i Hümayûn denirdi. Basma eser sayısı yazmalardan fazladır. 478 Arapça, 192 Farsça, 949 Türkçe, 38 müşterek dilde, 2 Çağatayca olmak üzere toplam 1.659 cilt yazma eser vardır.

Diğer
Askerî Müze; Deniz Müzesi; Divan Edebiyatı Müzesi; Vakıf Hat Sanatları Müzesi; Sadberk Hanım Müzesi

ANKARA KÜTÜPHANELERİ

Milli Kütüphanesi
Adnan Ötüken tarafından kurulmuş, 16 Ağustos 1948 tarihinde Saraçoğlu Mahallesi’ndeki binasında kullanıcıya açılmıştır. 29 Mart 1950 tarihinde kuruluş kanunu kabul edilmiştir. 5 Ağustos 1983 tarihinden beri Bahçelievler son durakta özel olarak yaptırılmış modern binasında hizmet vermektedir.

Millî Kütüphane’de çeşitli koleksiyonlardaki 11.546 yazma eserin dışında;

Adana İl Halk; Afyon Gedik Ahmet Paşa İl Halk; Ankara Adnan Ötüken İl Halk; Bolu İl Halk; Bolu-Mudurnu İlçe Halk; Çankırı İl Halk; Elazığ İl Halk; Elazığ-Ağın İlçe Halk; Eskişehir İl Halk; Kahramanmaraş Muharrem Çelebi İl Halk; Kütüphaneler Genel Müdürlüğü’nden devir 122; Nevşehir Damat İbrahim Paşa İl Halk; Nevşehir – Gülşehir-Karavezir İlçe Halk; Nevşehir-Ortahisar İlçe Halk; Nevşehir-Ürgüp Tahsin Ağa İlçe Halk; Nevşehir-Ortahisar Hüseyin Galip Efendi; Ordu İl Halk; Samsun 19 Mayıs İl Halk Kütüphanesi’nden devredilen Ordu yazmaları; Samsun İl Halk; Samsun-Bafra İlçe Halk; Samsun-Havza İlçe Halk; Samsun-Vezirköprü İlçe Halk; Sinop Rıza Nur İl Halk; Sivas-Gürün İlçe Halk; Tokat İl Halk; Tokat-Zile İlçe Halk; Uşak Karaali Camii (Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden devir) ve İçel-Tarsus İlçe Halk Kütüphanesi’nden olmak üzere devredilen toplam 14.218 yazma eserle birlikte 25.849 cilt yazma eser ve 8.934 adet Şer’iye Sicil defterine sahiptir.

Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi
Cumhuriyet döneminde 1935 yılında kurulmuştur. 15.000 cilde yakın yazma eser bulunmaktadır.

Diğer
Ankara Üniversitesi Tıp Tarihi Merkezi Feridun Nafiz Uzluk koleksiyonunda; Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi’nde; Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi; Türk Dil Kurumu; Cumhurbaşkanlığı Köşkü; T.B.M.M. Kütüphanesi ve Anıtkabir’de de bir miktar yazma eser vardır.

Paylaşın:

Sevebilirsin...