Kocakarı soğuğu

Kışın sonlarındaki sayılı günlere verilen ad. Şubat’ın son Çarşamba sabahından Mart’ın ilk Çarşamba akşamına kadar sekiz günlük bir zaman dilimini kaplamaktadır.

Kocakarı soğuğu tabiri, arapça Berdü’l acûz (برد العجوز) terkibinin birebir tercümesidir. Ancak her ne kadar kocakarı soğuğu diye de anlaşılsa yaşlılarla bir alakası yoktur. Terkip bir başka anlama da gelebilmektedir.

Acz (عجز) kelimesi, “son-son kısım” demektir. İnsan omurgasındaki “kuyruk sokumu” dediğimiz son kemiğin ismi de “acûz” dur. Yaşlanıp, hayatının sonuna geldiği varsayılan erkekler “acûz”, kadınlarsa “acûze” diye tarif edilir. Berdü’l acûz da, “kış mevsiminin son şiddetli soğukları” demektir. Eski takvimlerde halk, bu tabirle; “sakın kış bitiyor sanmayın” diye ikaz edilirdi. Türkçede bunu anlatan “Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır” tekerlemesi meşhurdur.

KAYNAK
Meşâhirü’n Nisâ (Meşhur Kadınlar), Hacı Zihni Efendi, İstanbul-1295