Kategori: Kelimeler – Deyimler

Tandır sefası

Alt tarafı geniş, ağzı dar olarak kırmızı çamurdan yapılan ve pişmeden bir çukura gömülen bir çeşit fırına tandır denir. Arapça “tennur” kelimesinin türkçeleşmiş halidir. İçinde tezek ve çalı çırpı yakılarak ekmek pişirilir. Anadoluda hala...

Zümrüdü Anka

Zümrüdü Anka, Dünyanın bütün toplumlarının kültürlerinde yaşayan efsanevi bir kuş motifidir. İranlılarda “Simurg”, Araplarda “Anka”, Latincede “Phoneix”, Hintlilerde “Garuda” aynı kuşu anlatır. Türklerdeki bir diğer adı “Konrul” dur. Bunun “Toğrul” adında bir ikizi vardır....

Geyik muhabbeti

Abdülhamid Han’a isyan ederek dağa çıkan Resneli Niyazi burada geçirdiği günlerde bir geyik yavrusu bularak kendisine alıştırır. 31 Mart sonunda İstanbul’a yürüyen Hareket ordusunun içinde Niyazi ve geyiği de vardır. Hayvan İstanbul’da herkesin ilgi...

Balık, kent, şehir, gârâ

Balık (Balk=Balkh), Göktürk harfleriyle yazılmış kitabelerde “şehir” anlamında kullanılan bir kelimedir. Orijinali balk, balh (بلخ) idi. Ağızlarda balık şekline dönüşmüştür. Batılı kaynaklar Bactria, Hindliler Bâhlîka derler. Orhun yazıtlarında “balıktakiler dağa çıkmış, dağdakiler de aşağı...

Gulyabani

Gulyabani, yolculara ve gezginlere musallat olduğu, hatta onları yediği düşünülen insanımsı görünen ruhani varlığa denir. Çok uzun boyludur. Vücudu sarı ve kırmızı kıllarla kaplı ve pis kokuludur. Her yörede farklı icraatlerinden bahsedilir. Geceleyin at...

Beyoğlu’nun adı

Beyoğlu, tarihî yarımadanın ve Haliç’in karşısında gelişen bölge Orta Çağdan itibaren, Yunancada “öte yaka” anlamına gelen Pera adıyla anılmaktaydı. Burada meyve ve sebze bağları vardı ki Peran Bağları deniliyordu. Türkler tarafından kullanılan “Beyoğlu” adının...

Kocakarı soğuğu

Kışın sonlarındaki sayılı günlere verilen ad. Şubat’ın son Çarşamba sabahından Mart’ın ilk Çarşamba akşamına kadar sekiz günlük bir zaman dilimini kaplamaktadır. Kocakarı soğuğu tabiri, arapça Berdü’l acûz (برد العجوز) terkibinin birebir tercümesidir. Ancak her...

Panzehir

Aslı Farsça pâdzehr (پادزهر) dir. Panzehir olarak Türkçeleşmiştir. “Zehre karşı kullanılan ve onun tesirini gideren ilaç” demektir. Pâd Farsçada bir çok manalara geldiği gibi (bekçi, koruyucu) anlamlarına da gelmektedir. Panzehirle aynı anlamı ifade eden...